Skąd wzięły się znaki towarowe?

Pomimo ogromnego znaczenia znaków towarowych w dzisiejszych czasach, początki historii znaków nie były zbyt imponujące. Jednak chęć wyróżnienia i ochrony swoich produktów istniały od samego początku. Z artykułu dowiesz się, jak ochrona marki przebiegała przez setki lat, aż do dziś.

Na samym początku było ustanowione...

prawo, które kształtowało się w Starożytnym Rzymie, oparte było przede wszystkim na prawie własności materialnej. Horacy wyróżnił materialne i niematerialne prawa przysługujące twórcy dzieła, jednakże cesarz Justynian w VI w.n.e. w Kodyfikacji Justyniańskiej uznał, że prawa do dzieła przypadają właścicielowi materiału, na którym powstał utwór. Doskonale pokazuje to sposób myślenia Rzymian, którzy pomimo szacunku dla sztuki najwyżej cenili prawo własności. Rzemieślnicy oznaczali więc niekiedy swoje dzieła symbolami, pełniącymi funkcję znaku autorskiego oraz znaku własności. To właśnie w Starożytnym Rzymie padło pierwsze oskarżenie o plagiat, czyli naśladownictwo dzieł innego autora. Za pierwszy ślad ochrony wynalazków można uznać natomiast fakt przyznania wyłącznego prawa do korzystania z przepisu na danie kulinarne przez pewnego kucharza w Starożytnej Grecji.

Wieki następne nie przyniosły wielu zmian dotyczących rozwoju prawa własności intelektualnej. Dominacja Kościoła w każdej dziedzinie życia oraz zwrócenie całej uwagi na życie pośmiertne, sprzyjały regresowi praw jednostki. Ponieważ w czasach średniowiecza do wykształcenia mieli dostęp jedynie duchowni, a oni poświęcali całą swą uwagę na sprawy religijne, tworząc dzieła ku chwale boskiej, nie znamy nawet imion twórców.

Pewien rozwój nastąpił natomiast w kwestii znaków towarowych w późnym średniowieczu. Liczne gildie oraz cechy, skupiające rzemieślników zajmujących się tym samym fachem w celu ograniczenia konkurencji oraz organizowania produkcji, mogły na dziełach umieszczać oznaczenia, informujące o pochodzeniu towaru. Celem tego było podkreślenie związku z danym cechem oraz pewnego rodzaju deklaracja jakości. W okresie tym wydawane były różnego rodzaju przywileje, zezwolenia, licencje oraz karty praw regulujące sposób prowadzenia działalności. Oznaczenia stosowane przez cechy musiały być wpisane do księgi cechowej, co może przywodzić na myśl obecny wpis do rejestru znaków towarowych, a także były chronione prawnie (zakazane było posługiwanie się takim znakiem przez osoby nienależące do cechu).

Renesans zapoczątkował rozwój praw autorskich, co spowodowane było upowszechnieniem pisma drukowanego. Pojawiły się pierwsze prawa wyłączności dla drukarzy, takie jak przywileje drukarskie (XVI w.). W oświeceniu ugruntowany został pogląd o przynależności praw autorskich do osoby, która stworzyła dane dzieło, co miało swój wyraz w ustawodawstwie brytyjskim oraz francuskim. Natomiast w Wenecji zaczęło kształtować się prawo patentowe, które zostało ujęte w Ustawie Weneckiej z XV wieku. Co ciekawe, założenia postanowień tej ustawy pozostają aktualne aż do dziś.Jeśli chodzi o historię znaków towarowych w Polsce, pierwszą regulacją dotyczącą dziedziny znaków towarowych był dekret wydany przez Józefa Piłsudskiego w 1919 roku. Na jego podstawie znaki towarowe chronione przez prawo zaborców mogły być przeniesione na grunt prawa polskiego. Jednak najszybszy rozwój ochrony znaków towarowych nastąpił od momentu uchwalenia Konwencji o Ustanowieniu Światowej Organizacji Własności Intelektualnej w 1967 r. Dzięki niej znaki towarowe uzyskały wysoki stopień ochrony, uregulowane zostały procedury rejestracji znaków, a także możliwa stała się rejestracja znaku towarowego skutkująca przyznaniem praw ochronnych na znak na terytorium więcej niż jednego kraju.

Znaki towarowe towarzyszyły człowiekowi od starożytności. Nie przypominały one jednak znaków towarowych w takiej formie, jaką znamy obecnie. Przede wszystkim nie korzystały z tak szerokiej ochrony prawnej oraz przez długi czas nieuregulowany był proces, w wyniku którego można byłoby nabyć ochronę na znak towarowy. Ewoluowały jednak nie tylko regulacje prawne dotyczące znaków towarowych, ale także sama forma znaku towarowego. Początkowo posługiwano się przede wszystkim imieniem lub inicjałami, później logiem oraz nazwami przedsiębiorcy. Dopiero od bardzo niedługiego czasu jako znaki towarowe można rejestrować hasła reklamowe, znaki dźwiękowe czy przestrzenne.